काठमाडौं । नेपालको गुप्तचर विभाग नेपाली उखान ‘बाँदरको
पुच्छर लौरो न हतियार’ जस्तो सावित भएको छ । राष्ट्रमा हुने
महत्वपूर्ण दुर्घटनाको पूर्व जानकारीसहितको सूचना संकलन गरी सुरक्षा निकायलाई
अलर्ट गर्नुपर्ने यो विभाग आइतबार र सोमबार राजधानीलगायतका ठाउँमा भएका विस्फोट र
घटनाबारे पूर्व जानकारी दिन असफल भयो ।
यसै पनि नेपालको राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागले
प्रभावकारी काम गर्दै आएको छैन । उक्त विभागमा राष्ट्रिय सूचना विदेशीलाई बिक्रि
गर्ने गिरोह नै रहेको दाबी गरिँदै आएको छ । सरकारले प्रतिबन्ध गरेको नेपाल
कम्युनिस्ट पार्टी नेत्र विक्रम चन्द समूहका कार्यकर्ताले राजधानी काठमाडौंमै
विभिन्न ठाउँमा विस्फोटको तयारी थालेका थिए । त्यसको पूर्वसन्ध्यामा विस्फोटक
पदार्थ पड्किँदा विप्लव समूहकै चार कार्यकर्ताको मृत्यु भयो । तर राजधानीका
विभिन्न ५० औं ठाउँमा बम राखियो भने राजधानी बाहिर पनि सोही प्रकारको आतंक
मच्चाउने काम भयो । तर, यसको पूर्वसूचना र सम्भावित खतराबारे विभागले
कुनै जानकारी दिन सकेन ।
छिटपुट रूपमा हिंसात्मक घटना गराउँदै आएको उक्त
समूहलाई सरकारले प्रतिबन्ध घोषणा गरेपछि निगरानी बढाएको जनाएको थियो । कतिपय
ठाउँमा धरपकट पनि गरेको थियो । तर, उसका योजनाबारे केही पनि सूचना चुहाउन
नसक्ने र त्यसलाई असफल बनाउनेतिर सुरक्षा निकाय डाइभर्ट हुन नसक्नु दुर्भाग्यपूर्ण
बन्यो । उच्च स्रोतले भन्यो,‘यो निकाय राजनीतिक दलका कार्यकर्ता,
भीआइपीका
आफन्त र भ्रष्टाचार, कमिशनमा केन्द्रित छ । गुप्तचर विभागको काम,
कर्तव्य
भन्ने कसैलाई पनि थाहा छैन ।’
राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागका प्रमूख गणेश
अधिकारी भर्खरै नियुक्त गरिएका हुन् । उनी सत्तारुढ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी
अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँग नजिक मानिन्छन् । उनी प्रमूख भएपछि त
झन् विप्लव समूहले विभिन्न पटक अनेक प्रकारका घटना गरिसकेका छन् । जसको
पूर्वजानकारी दिने संयन्त्रलाई बलियो साथ चलाउन सकेका छैनन् ।
‘कसरी पद पाउने भन्नेचिर बढि ध्यान हुने तर
जिम्मेवारी र कर्तव्य कसरी पूरा गर्ने भन्नेचाहिँ हेक्का नहुँदा अनुसन्धान विभाग
नै कमजोर बनेको छ’, उच्च स्रोतले भन्यो,‘अधिकारी पनि यहि
संस्कारबाट हुर्किएर आएका हुन् कुनै प्रभावकारी काम देखाउन सकेनन् ।’
कार्यकर्ता र आफन्तको भर्ती केन्द्र बनाइएको
अनुसन्धान विभागलाई सरकारी रकम लिने र अन्यत्र जागिर खाने भाँडोका रूपमा मात्र
विकास गरियो । प्रधानमन्त्री माथाहत लगिएको उक्त विभागमा काम गर्ने अधिकारी कुनै न
कुनै राजनीतिक व्यक्तिका नातेदार छन् जसलाई काम गर्नुपर्छ भन्ने दायित्व बोध नै
छैन ।
उच्च स्रोतले भन्यो,‘यस्तो दुर्दशामा
चलेको संगठनले कसरी काम गर्न सक्ला ?’ प्राविधिक र आजको विश्वमा सबैभन्दा
ठूलो हतियार सूचना संयन्त्र नै हुने र त्यसैका आधारमा भौतिक र जनताको सुरक्षाका
विषयमा राज्यले निर्णय लिन सक्दछ । तर कमजोर गुप्तचर संस्था राखेर सरकारले
प्रभावकारी काम गर्न सक्छु भन्नु मुर्खता हुने बताउँछन् अधिकारीहरू ।
लौरो न हतियार को–को ?
आतंकवादी तथा विध्वंसपूर्ण कामको पूर्वसूचना
जफत गरी सरकारलाई सुझाव दिन सक्ने अन्य निकाय हुन्, नेपाली सेना,
नेपाल
प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी । राज्यको ठूलो रकम यी सुरक्षा संगठनका लागि खर्च हुने
गरेको छ ।
यस्ता संयन्त्रमा कायम गरेका विभाग प्रमूखले
पनि प्रभावकारीताका साथ काम गर्न सकेका छैनन् । नेपाली सेनाको एन्टी टेरोरिज्म
विभागले यस्ता घटनाको सूचना संकलन गरी जंगी अड्डा हुँदै सरकारसम्म सूचना पुराउन
सक्ने थियो । राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्मा जानकारी गराई सम्भावित खतरालाई निक्र्यौल
गर्न सकिन्थ्यो ।
सेनाको उक्त निकायका प्रमूख छन्, उपरथी
झन्कर कडायत । उनको नेतृत्व पनि यस प्रकरणमा फितलो देखियो । भौतिक रूपमा सेना
बाहिर आउने वैधानिकता नभए पनि सूचना सैन्य प्रमूखसम्म पुराउने र त्यसले सुरक्षा
परिषद्मा सम्भावित खतराबारे जानकारी गराउन सक्ने थियो । तर, कडायतले पनि
उक्त विषयमा सैनिक मुख्यालयमा कुनै जानकारी दिन सकेनन् । सैन्य स्रोतले भन्यो,‘सेनामा
आंशिक सूचना आउने गरेका थिए तर यसपटकको सूचनामा कोही कहीँ चुक्यो ।’
यता, हालैमात्र ७ करोड ६७ लाख भारतीय नक्कली
नोटसहित युनुस अन्सारी प्रकरणमा नेपाल प्रहरीको विशेष व्युरोले अनुसन्धान गरेको
थियो । तर, यो व्युरोको काम आतंकवादी गतिविधि, विध्वंश्वात्मक
कामको पूर्व जानकारी राख्नु पनि हो । यो निकाय चलायमान हुनुपर्नेमा लौरो न हतियार
जस्तो बनिदियो । यसको नेतृत्व गरिरहेका छन्– डिआइजी कमल
जिटीले ।
विप्लव प्रकरणमा सरकारले प्रहरीलाई नै सक्रिय
गराएका कारण यो निकायले स्पष्ट सूचना संकलन गरी बम प्रकरणबारे जानकारी
गराउनपर्दथ्यो । तर, यसलाई जिटीले चलायमान बनाउन नसकेको आइतबार र
सोमबारका घटनाले पुष्टि गरेको छ । उता, सुरक्षा संयन्त्रको अर्को निकाय
सशस्त्र प्रहरी बलमा पनि यस्तो निकाय छ ।
सूचना संकलन गर्ने र गुप्तचर विभागको
जिम्मेबारी एसएसपी कृष्णभक्त ब्रम्हाचार्यले गरेका छन् । यस मामिलामा उनको पनि
सक्रियता बलियो देख्न सकिएन । तर केही समयअघि सशस्त्र प्रहरीले भने विप्लव
नेतृत्वका कुन नेता कहाँ के गरिरहेका छन् भन्ने सूचनाचाहिँ सरकारलाई दिएको थियो ।
जसको बलमा नै विभिन्न ठाउँमा धरपकड गरी नेताहरू पक्राउ गरिएका थिए ।
0 Comments